Terug naar blog overzicht

Prof. Steven Laureys:
meditatie tegen stress

Prof. Laureys¹ is een wereldvermaard neuroloog. In zijn bestseller ‘Het no-nonsense meditatieboek’² legt hij uit dat de structuur van je hersenen verandert door te mediteren. Daaruit volgen gunstige effecten op je mentale gezondheid, zodat je stress beter de baas kunt. Interview!

Niet iedereen weet wat meditatie precies is. Hoe zou u het definiëren?

‘Meditatie’ definiëren is even complex als ‘sport’ omschrijven. Onder sport vallen zowel atletiek als darts tot formule 1. Meditatie is een vorm van mentale gymnastiek die eveneens verschillende gedaantes kan aannemen: relaxatietherapie, hartcoherentie, zelfhypnose, yoga … Maar het is een grote misvatting dat enkel boeddhisten of monniken aan meditatie kunnen doen.

Volgens uw research heeft mediteren een heilzame werking op onze mentale gezondheid en kan het met name helpen om stress beter de baas te kunnen. Hoe verklaart u dat?

Het klinisch onderzoek dat ik heb uitgevoerd, toont aan dat je met meditatie een even groot effect kan bereiken als met antidepressiva en kalmeermiddelen. Dat is mogelijk omdat meditatie de banen in je hersenen verandert.

U bent tot deze indrukwekkende ontdekking gekomen toen u het brein bestudeerde van Matthieu Ricard, een boeddhistische monnik?

Inderdaad! Ik heb zijn hersenen bestudeerd met behulp van magnetische resonantie, de PET-scan en elektro-encefalografie. En ik heb met mijn eigen ogen kunnen vaststellen dat, dankzij meditatie, de grijze hersenmassa toeneemt, er nieuwe connecties worden gelegd en de hersenactiviteit beter wordt gecontroleerd …

Wat voor wijziging in de hersenen zorgt er precies voor dat we beter met stress kunnen omgaan?

Hierover moeten we voorzichtig zijn. Stress kent immers meerdere dimensies. We kunnen stress niet toeschrijven aan één enkele zone in de hersenen of aan één bepaalde neurotransmitter (n.v.d.r.: chemische stof die door neuronen wordt afgescheiden). Het gaat eerder om netwerken, en meer bepaald banen van het limbisch systeem. Als stress bijvoorbeeld voortvloeit uit angst, stellen we wijzigingen in de amygdala vast.

Meditatie verandert de banen in je hersenen!

Matthieu Ricard heeft meer dan 60 000 uren meditatie op de teller! Maar is het zo dat mediteren bij elk van ons veranderingen in de hersenen kan teweegbrengen?

Matthieu Ricard is inderdaad een mentaal topsporter. Maar je hoeft niet per se een boeddhistische monnik te zijn om verandering in je hersenen te bekomen. Structurele wijzigingen zijn bijvoorbeeld al mogelijk dankzij het ‘MBSR-programma’(Mindfulness Based Stress Reduction), dat slechts 8 weken loopt.

Als een lezer graag zou beginnen met mediteren, hoe pakt hij dat dan best aan? Een tip?

Er bestaat niet zoiets als dé magische methode die ik aan iedereen aanbeveel. Ik zou de lezer eerder aanraden om net als in een ‘sushibar’ verschillende vormen van meditatie te gaan uitproberen. Dat is met name wat het ‘MBSR-programma’ suggereert. Je kan kennismaken met mediteren dankzij toepassingen zoals de Mindfulness App, terwijl je naar de les stapt, tijdens het lezen van een boek … Bepaalde activiteiten uit ons dagelijks leven kunnen ons ook in een meditatieve toestand brengen, zoals muziek maken of sporten. Zo kan elk van ons wel een vorm van meditatie vinden die hij of zij fijn vindt en waarvan hij of zij effect ondervindt.

Hoe vaak moet je mediteren?

Mediteren draait om loslaten, dus ik hou er niet zo van om ‘Je moet …’ te gebruiken wanneer ik het over meditatie heb. Ik heb vijf kinderen, een job aan de universiteit, een andere job in het ziekenhuis … Er zijn dagen waarop ik er niet toe kom om te mediteren in de strikte zin van het woord. Maar dan gun ik mezelf korte pauzes, tijdens de files bijvoorbeeld, of ik neem even afstand en maak verbinding met mijn ademhaling. Dat zorgt er al voor dat ik positiever kan omgaan met alles wat op me afkomt. In mijn boek heb ik ervoor gekozen om de lat niet hoog te leggen. Mijn advies is eerder: ‘Doe wat je kan.’

Noot:
1 Prof. Steven Laureys, onderzoeksdirecteur bij het Franstalig Nationaal Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek, directeur van het GIGA Consciousness Onderzoekscentrum & Coma Science Group van de Universiteit van Luik, directeur en klinisch professor in de dienst neurologie2 van het Academisch Ziekenhuis van Luik en codirecteur van het International Consciousness Institute in Hangzhou.
2 LAUREYS, Steven (2019). Het no-nonsense meditatieboek, Gent: Borgerhoff & Lamberigts, 2019, 208 p.

En jij, beoefen je meditatie? Is het positief? Aarzel niet en deel jouw ervaringen met de Revogan-gemeenschap op Facebook et Instagram!